domingo, 24 de marzo de 2013

Antonia Gutiérrez Bueno, Unha Absoluta Descoñecida




Lendo o xornal fai algúns días atopei unha noticia que paso a resumir e que me deixou máis que turulata neste eido do mundo das mulleres e as súas ( nosas) discriminacións seculares.

A noticia falaba como a decisión de Rosa Parks (enlace) fixera estourar a situación da segregación racial en Estados Unidos e como a decisión doutra muller, neste caso española e no século XIX, fixo que cunha carta, unha única carta, conseguira da Biblioteca Nacional ( BNE)  que as mulleres puidesen entrar nas súas salas para consultar libros ou investigar, cousa que se lle estaba negado ata ese momento. A muller en cuestión e que, desafortunadamente, ninguén , ou poucos, coñecen chamábase Antonia Gutierrez Bueno, e o seu pai, importante home de ciencia, foi o Boticario Maior do Rei. Por esta razón ela puido ter acceso a tratados científicos, diccionarios e libros de todo tipo.


 Ela tiña varias obras impresas, unha das cales era un diccionario histórico e biográfico sobre distintas mulleres, e outras, traducidas do francés, sobre cuestións médicas. Sobra decir que todas elas estaban firmadas con seudónimo, cun nome de home por suposto: Eugenio Brunet y Ortazán.



Na carta da que falamos pediu á biblioteca que lle deixasen entrar nas salas para investigar e terminar a súa obra. A cousa foi que unha vez pedido o permiso, en 1837, ao Ministro da Gobernación ( que sería como si o pedise ao de Interior hoxe), a raiña rexente María Cristina, nai da futura Isabel II, ordeou que así fora: que lle deixaran entrar para poder consultar todo tipo de documentación. 


Hai que destacar a molestia que sentiu o director da biblioteca ao pensar en todas as modificacións que, según el, terían que facerse na mesma, como colocar máis escribanías, ou máis braseiros...Finalmente, pediu claramente que lle aumentasen o presuposto que se lle daba para poder facer fronte aos gastos que se xerarían dada a demanda de entrada das mulleres no templo do saber.



En 1837 pois, e grazas a esta intelectual, franqueóuselle a entrada as mulleres na biblioteca pero, eso sí, en salas separadas dos homes. Foi un paso importantísimo como podedes supor.

A nosa protagonista, sen embargo, xa non publicaría máis e habería que esperar ata 1990, sí, 1990, para que a biblioteca fose dirixida por outra muller: Alicia Girón.




Déixovos o link do artigo en cuestión por si queredes consultalo: Aquí

viernes, 8 de marzo de 2013

O Anxo do Gueto de Varsovia: Irene Sendler


Hoxe conmemórase o Día Internacional da Muller que recoñece toda a loita que durante séculos, fixeron mulleres que loitaron soas por conseguir un lugar propio na sociedade rompendo co aquelo que lles era imposto polo seu sexo. O lema escollido para este ano é: "Unha promesa é unha promesa: momento de pasar á acción para acabar coa violencia contra as mulleres". Sen embargo, eu non vou a falar da violencia, que a hai, e moita hacia nós. Eu quero falar doutra cousa.


 O 1 de setembro de 1939 Hitler invadía Polonia e con esa acción facía estourar a II Guerra Mundial. Se o cito é porque ten moito que ver co que vós vou a contar e xa o veredes se seguides lendo.



O equipo de orientación e dinamización do IES Antonio Fraguas Fraguas de Santiago de Compostela ven de poñer en acción estes días unha enquisa entre todos os alumnos do instituto que trataba de escoller o nome dunha muller cuxo labor fora importante no eido da consecución de liberdades e dereitos para as mulleres, para dar o seu nome a un espacio do Instituto. 


Unha das propostas era Clara Campoamor que tivo, no contexto da II República española ( 1931-36), un enfrontamento dialéctico con Victoria Kent ( ambas deputadas) sobre si a muller podía ou estaba preparada para votar. A muller non estaba preparada para iso según Kent, xa que votaría, non libremente, senón o que lle dixera o seu home ou o cura. Finalmente gañou a proposta de Campoamor e a muller española puido votar por primeira vez, en pe de igualdade co home.





Ademáis a Clara Campoamor se lle deben a escritura de multitude de libros, un dos cales fai referencia a outra muller grande, aínda que cuxa traxectoria tivo lugar noutro lugar e noutro tempo máis lonxano: Sor Juana Inés de la Cruz, unha muller maravillosa que renunciou á súa liberdade ingresando nun convento para poder leer, estudiar e escribir que era o que verdadeiramente quería algo que lle estaba vedado, a ela e a todas, xa que o seu destino era casar e ter fillos e nada máis. Falamos do século XVII. 



A outra proposta era Clara Zetkin, política comunista alemana que, na primeira década do século XX, loitou tamén para que as mulleres acadasen o sufraxio. Grazas a ela proclamouse o 8 de marzo, tal día coma hoxe, como o día Internacional da Muller Traballadora.



A última proposta, aínda que se deixaba aberta aos alumnos suxerir unha algunha outra muller que tivera feito algo especial polo colectivo, é a que creo que gaña por goleada. Estou escribindo esto sen saber si é así pero nas miñas clases foi claro.

Foi Irene Sendler, a chamada " O anxo do gueto de Varsovia". Por iso comecei esta entrada falando do comezo da II Guerra Mundial. Sendler era enfermeira. Era católica e foi unha resistente frente aos nazis.



Ela soa foi quen de salvar como puido e arriscando a súa vida a 2.500 rapaces e rapazas xudeus dun futuro seguro: terminar nos campos de concentración, fundamentalmente, en Treblinka.



Fíxoo de mil formas: meteunos en caixas de ferramentas, en sacos de patacas, en ataúdes...calqueira maneira era boa para poder salvalos. As novas identidades dos rapaces eran escritos e colocados en botes que serían enterrados baixo unha árbore do xardín da súa casa.



Levaba colocada no seu brazo a estrela amarela que identificaba aos xudeos para pasar inadvertida no gueto.  



Morreu fai moi pouco, no 2008 xa moi anciá, con 98 anos. O Estado de Israel deulle o recoñecemento de "Xusta entre as Nacións", recibido por todos aqueles, que non sendo xudeos ( xentiles), axudaronlles a sobrevivir dun réxime demencial do que coñecedes moitas cousas, desgraciadamente, arriscando a súa propia vida. E digo, desgraciadamente, porque ogallá nunca as páxinas da Historia relatasen algo como o que ocorreu.



Sendler foi descuberta polos nazis, torturada ( nunca falou) e condeada a morte pero os resistentes polacos rescatárona do patíbulo. A súa historia foi dada a coñecer máis tarde por estudiantes americanos. Quísoselle conceder o Premio Nobel da Paz en 2007 pero non o recibiu.

Non importa. O que importa é que se coñeza e recoñeza,  por vós, por exemplo, o seu labor e a súa coraxe.


Irene Sendler pouco antes de morrer