viernes, 7 de junio de 2013

Victoria Eugenia Santa Cruz Gamarra



Victoria Eugenia Santa Cruz Gamarra

Fai noventa e un anos que a nosa protagonista naceu en Perú. E sabedes? É negra. Isto non tería que significar nada especial. Pero sí, significa.


Agora, tan velliña, está retirada da vida pública. Viaxou por todo o mundo reivindicando a súa cor, a súa cultura, con orgullo pero tamén con resentimento ao principio. Máis tarde fixoo con coñecemento de causa, con tranquilidade, con conciencia da súa cor, do que significa. Coa súa familia, nai, pai e irmá, fundou o grupo Cumaná, unha compañía que iniciou o teatro negro no Perú.
 
https://i.ytimg.com/vi/GH-AWEbrUHo/hqdefault.jpg


Foi unha das poucas mulleres latinoamericanas e negras nomeada catedrática de Universidade; en concreto, da Carnegie Mellon de Estados Unidos na que foi profesora vitalicia.  

Acabo de atopar o vídeo da  interpretación dun poema escrito e cantado por ela que narra unha vivenza que tivo cando era moi pequena. Unha nena branca mudouse ao barrio onde ela, xunto con outras rapazas mestizas, vivían. A nena branca dixo que non xogaba si ela estaba alí. Victoria confiou nas súas amigas: a defenderían. Pero non foi así. Quedou soa. Iso marcouna de por vida. O poema chámase, "Me gritaron negra", e diría que está maravillosamente interpretado se non fose por que é terrible e por que fere moi fondo narrando o episodio que de nena ela viviu.




 “ Me gritaron negra"
(Victoria Santa Cruz)
 
Tenía siete años apenas,apenas siete años, ¡Qué siete años! ¡No llegaba a cinco siquiera!

De pronto unas voces en la calle me gritaron ¡Negra!

¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra!

"¿Soy acaso negra?"- me dije

¡SÍ!

"¿Qué cosa es ser negra?"

¡Negra!

Y yo no sabía la triste verdad que aquello escondía.

¡Negra!

Y me sentí negra,

¡Negra!

Como ellos decían

¡Negra!

Y retrocedí

¡Negra!

Como ellos querían

¡Negra!

Y odie mis cabellos y mis labios gruesos, y mire apenada mi carne tostada, Y retrocedí

¡Negra!

Y retrocedí . . .

¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra!

¡Negra! ¡Negra! ¡Neeegra!

¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra!

¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra!

Y pasaba el tiempo, y siempre amargada Seguía llevando a mi espalda mi pesada carga

¡Y cómo pesaba!...
Me alacié el cabello, me polvee la cara, y entre mis entrañas siempre resonaba la misma palabra

¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra!

¡Negra! ¡Negra! ¡Neeegra!

Hasta que un día que retrocedía , retrocedía y que iba a caer

¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra!

¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra!

¡Negra! ¡Negra! ¡Negra! ¡Negra!

¡Negra! ¡Negra! ¡Negra!

¿Y qué?

¿Y qué?

¡Negra!



¡Negra!

Soy

¡Negra!

Negra

¡Negra!

Negra soy

¡Negra!



¡Negra!

Soy

¡Negra!

Negra

¡Negra!

Negra soy

De hoy en adelante no quiero laciar mi cabello

No quiero

Y voy a reírme de aquellos, que por evitar -según ellos- que por evitarnos algún sinsabor

Llaman a los negros gente de color

¡Y de qué color!

NEGRO

¡Y qué lindo suena!

NEGRO

¡Y qué ritmo tiene!

NEGRO NEGRO NEGRO NEGRO

NEGRO NEGRO NEGRO NEGRO

NEGRO NEGRO NEGRO NEGRO

NEGRO NEGRO NEGRO

Al fin

Al fin comprendí

AL FIN

Ya no retrocedo

AL FIN

Y avanzo segura

AL FIN

Avanzo y espero

AL FIN

Y bendigo al cielo porque quiso Dios que negro azabache fuese mi color

Y ya comprendí

AL FIN

¡Ya tengo la llave!

NEGRO NEGRO NEGRO NEGRO

NEGRO NEGRO NEGRO NEGRO

NEGRO NEGRO NEGRO NEGRO

NEGRO NEGRO

¡Negra soy¡